TUZ HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
Tuz, vücuttaki sıvı dengesinin korunması, kan basıncının düzenlenmesi, kas kasılması ve sinir iletiminin düzenlenmesi için gerekli olan önemli bir mineraldir. Ancak aşırı tuz tüketimi bazı hastalıklar için önemli bir risk faktörüdür.
Aşırı tuz tüketimi yüksek tansiyon, felç, kalp krizi, kalp yetmezliği, böbrek hastalıkları, mide kanseri, obezite ve kemik riskini artırıyor!
Türkiye'de iyot eksikliğine bağlı tiroid hastalığı ve guatr görülme sıklığını azaltmak için iyotlu tuz tüketilmesi önerilmektedir. İyotla zenginleştirilmiş sofra tuzu kullanımıyla toplumun iyot alımı artırılmaktadır. Ancak aşırı tuz tüketimine bağlı sağlık sorunlarınız varsa iyotlu tuz tüketiminde aşırıya kaçmamalısınız. Çok az miktarda (1/4 çay kaşığı) iyotlu tuz günlük iyot ihtiyacınızı karşılamaya yeterlidir.
İYOT TUZUNU KAPALI KAPLARDA IŞIKSIZ SAKLAYIN
Tuzun depolandığı kaplarda iyot kaybı olduğundan iyotlu tuzların kapalı, opak kaplarda saklanması gerekir. Ayrıca yiyeceklere pişirmeden önce iyotlu tuz eklenmesi, pişirme sırasında iyotun buharlaşarak kaybolmasına neden olur. Yemeklere pişirildikten sonra tuz eklenmesi bu kaybın önüne geçer. Ailede tuza bağlı sağlık sorunu yaşayan kişiler varsa sofradaki bulaşıkları tuzluk kullanarak tuzlamak daha güvenilir bir yöntemdir.
TUZ YERİNE BAHARAT VE SARIMSAK KULLANIN
Sağlık problemi olmayan gençler istedikleri zaman tabaklarına tuz serperken, tuza bağlı sağlık problemi olanlar ya da koruyucu amaçlı tuz tüketmemesi gerekenler çok az tuz tüketiyor ya da hiç tüketmiyor. Yemekleri tatlandırmak için tuz yerine baharatlar, çeşitli faydalı otlar, soğan ve sarımsak kullanılabilir.
Türkiye'de tiroid hastalarının yaklaşık %80'inde tiroidit adı verilen bağışıklık sistemi reaksiyonuna bağlı Hashimoto A hastalığı görülmektedir. Bu hastalık ve diğer nedenlerle tiroid bezinin az çalışması, zihinsel faaliyetlerin yavaşlaması, unutkanlık, sürekli yorgunluk ve bitkinlik hissi, depresyon, kilo alma eğilimi, kan kolesterolünün yükselmesi, ciltte kuruluk, ciltte incelme gibi durumlar ortaya çıkabilir. saçlarda, sıcak ortamda bile üşüme hissi yaşa bağlı olarak yorumlanan şikayetler bulunmaktadır.
DİKKAT İyot
Tiroid, tüm vücuda etki eden ve metabolizmayı düzenleyen bir hormon salgılar ve bu hormonun yapısında iyot bulunur. İyot eksikliği tiroid hormonu eksikliğine ve guatra yol açar. Ailevi nedenlerin yanı sıra tiroid fonksiyonunun yetersiz kalmasının nedenlerinden biri de iyot eksikliğidir. Yaşlı, kalp-damar problemi olan ve tuz kısıtlaması kullanması gereken kişiler, iyot içeren gıdalar tüketerek ve tiroidin iyot depolamasını engelleyen gıdaları yemeyerek tiroidlerinin daha verimli çalışmasını sağlayabilirler.
İyot içeren gıdalar
Bir yetişkinin günlük ortalama iyot alımı 150 mcg'dir. Hamile kadınların iyot ihtiyacı günde 220 µg, emziren kadınların ise günde 290 µg'dır. 1-13 yaş arası çocukların günde 90-120 mcg iyot alması gerekir. Doğal gıdalardaki iyot içeriği, ürünün elde edildiği bölgenin su ve toprağındaki iyot miktarına bağlı olarak değişmektedir. Yiyeceklerin pişirilme şekli de iyot seviyelerinde azalmaya neden olabilir. Yüksek sıcaklıkta pişirmek, yağda kızartmak, suda pişirmek, uzun süre pişirmek besinlerde iyot kaybına neden olur.
TAZE YEMEKLER KULLANIN
Yiyecekler pişirildikten sonra taze olarak tüketilmeli ve açıkta saklanmamalıdır. Uçucu bir madde olan iyot zamanla azalır.
EN GÜZEL İYOT TANKI BALIKLARI
Ancak iyot daha çok derin sularda ve okyanuslarda yaşayan büyük balıklarda bulunur. Uzakdoğu mutfağına ait kabuklu deniz ürünleri ve deniz yosunu da bol miktarda iyot içerir. 100 gr yağsız deniz balığı ortalama 100 mg iyot içerir. En fazla iyot içerenler ton balığı, morina ve mezgit balığıdır. 200 gram balık günlük iyot ihtiyacımızın en az yarısını karşılıyor.
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ İYOT Açısından Zengindir
Süt ve süt ürünleri, türüne bağlı olarak 100 gramda 50 mg’a kadar iyot içerir. Süt ve süt ürünleri iyot açısından zengindir. Bir kase yoğurt günlük iyot ihtiyacının yaklaşık %60'ını, 1 bardak inek sütü %40'ını, 1 yumurta %20'sini karşılar. Kırmızı et ve tavuk, hayvanların besin alımına bağlı olarak farklı miktarlarda iyot içerir.
SEBZELER GENELLİKLE DAHA AZ İYOT İÇERİR
İyot içeriği en yüksek olan sebze ise ıspanaktır. Meyve genellikle iyi bir iyot kaynağı değildir. İyot içeriği en yüksek olan meyve ise çilektir. 6-7 adet çilek günlük iyot ihtiyacının yaklaşık %8’ini sağlar. Farklı bölgelerden ürünler tüketen, farklı yiyecekler yiyen kişilerde genellikle iyot eksikliği görülmez. Ancak sürekli olarak aynı bölgede yetişen ürünleri ve iyot içeriği düşük toprakları tüketenlerde iyot eksikliği oranı yüksektir.
Multivitaminler tipik olarak 100 mg iyot içerir. Düzenli olarak iyot içeren multivitamin alırsanız günlük iyot ihtiyacınız karşılanacaktır.
FAZLA LAHANA TÜKETİMİ GUATTERE NEDEN OLABİLİR
Yeterli iyot alımı olsa bile, bazı besinler tiroid bezinin iyot tutmasına neden olur, bu da tiroidin işlevinin durmasına ve guatrın oluşmasına neden olur. Karadeniz bölgesinde yaygın olarak tüketilen karalahana, Türkiye'de kullanılan guatrojenik maddelerden biridir. Seyrek tüketimi sorun yaratmazken, günlük tüketim ve hatta günde birkaç öğün tüketmek tiroid fonksiyonunu bozar ve tiroidin büyümesine neden olur.
Lahana, brokoli ve karnabahar gibi turpgiller, fazla miktarda çiğ tüketildiğinde hipotiroidizme neden olabilir. Bu sebzelerin kaynatılması, buharda pişirilmesi veya fermente edilmesiyle guatr oluşturucu özellikleri büyük ölçüde kaybolur.
İHTİYACI KARŞIlayan İYOT ZARARLIDIR
Doğal gıdalar, ölçülü miktarda iyotlu sofra tuzu veya doktor tarafından verilen iyot içeren ilaçlar dışında iyot almak faydadan çok zarar verir.
